Berigt 44: een VVV-wandeling in 1926

In 1926 verscheen de “Geïllustreerde gids van Roden en omstreken”, een uitgave van de “Vereeniging voor Vreemdelingenverkeer Roden”. De auteur was meester Tale Zondag uit Roden, een zeer bekende dorpsfiguur, met een goed oog voor de “tal van bekoorlijke wandelwegen” in de omgeving van Roden.

Het is niet alleen nu een gewild boekje, het was het ook al bij de verschijning. Hoofdonderwijzer Jan van Calker uit Een kocht een exemplaar en daaruit putten we een paar interessante stukjes uit het hoofdstuk “Roderwolde”. U leest dit hieronder.

De klinkerweg naar Roderwolde loopt eerst langs de trambaan door Rodens „Oosteind'', voorbij Nieuw Holthuizen (de boerderij aan den weg naar Oud Holthuizen en Weehorst). De streek verder langs den weg heet Fokswolde. De klinkerweg wijkt van de trambaan af en brengt ons bij het tolhek. Rechtsaf gaat de weg naar Peize, links af een zandweg aan het kanaal, Haarveensche weg. Rechtuit ligt de weg naar Roderwolde door Fokswolde. Eerst bij de school begint Roderwolde. Zoolang de boomen langs den weg gespaard blijven, is de weg Roden-Roderwolde (1 u. gaans) een mooie wandel- en rijweg. Het eind Tol tot Roderwolde is een groot deel van het jaar rustig. Maar in den hooitijd rollen er de wagens bijna nacht en dag. Want achter Roderwolde liggen groote uitgestrekte hooilanden, waar tal van boerderijen in en buiten Roden hun wintervoorraad van daan halen. Tegenwoordig maakt men plannen om door deze lage landen vaste en verharde wegen aan te leggen om deze landstreek produktiever te maken en daardoor kapitaalvermeerdering te bereiken.

Roderwolde is een klein, maar mooi dorp, met zijn helder kerkje en toren, met zijn pitoreske windmolen (hoelang nog) en zijn vergezichten over de groenlanden.

Roderwolde heeft eenige burchten gehad, waarvan nog sporen zijn overgebleven.

Het had een sterk huis binnen grachten: Woltzicht. Bij de boerderij van de fam. Datema is nog een overblijfsel van die grachten, terwijl de aanliggende gronden fundamenten verbergen. De wind- olie- en korenmolen staat ook nog op Woltzichts grond en draagt denzelfden naam.

Een tweede heerlijkheid was Waalburg, nu een boerderij, eigen aan H.H. Gratama in Den Haag.

Van de derde burcht Mensinga is niets overgebleven. Voor een 50 jaar stond er nog een koetshuis van, ingericht voor een woning. Maar ook dit is weg en op zijn plaats staat nu het "armhuis". Een oprijlaan tegenover de school is misschien nog op dezelfde plaats, waarlangs vroeger de heer van Mensinga naar zijn burcht reed.

De weg naar Sandeburen kan niet worden aangeraden, evenmin als de weg langs de Fokswolder tocht. Wel is voor terugtocht geschikt de zandweg "naar Fokswolde", zooals zij op de kaart heet. Ze kruist den Haarveenschen weg en bereikt bij de "Mosterdpot" den zandweg langs het kanaal.

Hier zijn wij aan 't eind van onze taak. Er is wel meer vermeldenswaardigs, maar eigen vindingen en ontdekkingen hebben haar belang.

(Aanvulling: na het schrijven van dit Berigt bleek dat de Historische Vereniging Roon in 2006 voor haar leden een fraaie heruitgave van de gids heeft uitgebracht. Heel toevallig is hier in het blad Roon van september 2017 ook aandacht aan besteed.)

(WvdV)