(School)feesten van vroeger - deel 1

Als alles meezit, krijgen we in de zomer van 2020 weer een mooi schoolfeest. Voor de meeste lezers zal dat heel normaal zijn: om de acht jaar vieren dorp en Basisschool feest en toen we nog de Lagere School hadden was dat zelfs om de zes jaar. Toch is dat natuurlijk niet altijd het geval geweest. Wanneer is men hier mee begonnen en wat gebeurde er dan op zo’n dag? In de komende maanden willen we daar wat meer over berichten.

Voor 1880 was er in het hoofddorp Roden zo nu en dan al sprake van een schoolfeest; in Roderwolde deed men aan die malligheid echter niet mee. Tot 1883 is daar in elk geval niets over in kranten verschenen. Maar op 9 augustus 1883 was het dan toch zover. Weliswaar in Roden en niet in Roderwolde, maar dat mocht de pret niet drukken.

Waarom er een feestdag was? De reden was niet om de kinderen een plezier te doen, maar om “de kleinen op te wekken tot getrouw schoolbezoek”! Omdat de Leerplichtwet pas in 1900 werd aangenomen, gingen in 1883 nog lang niet alle kinderen geregeld naar school en dat was sommigen een doorn in het oog. Leest u maar wat hierover in de Provinciale Drentsche en Asser Courant stond.

Roden, 4 Aug.

Onderwijs en nog eens onderwijs is tegenwoordig de leus van ieder ouder. Alle mogelijke middelen worden in 't werk gesteld, om dien onmisbaren factor te verkrijgen. Op vele plaatsen worden daarom kinderfeesten gehouden, ten einde de kleinen op te wekken tot getrouw schoolbezoek.

Assen, als hoofdstad van Drente, gaf in dezen een goed voorbeeld. Gelukkig bezielt ook deze geest onze dorpsgenooten, die door milde bijdragen getoond hebben, dat ze hart hebben voor 't onderwijs. Donderdag a.s. zullen de kinderen van de scholen te Roden en Roderwolde samen feest vieren. De commissie is dezer dagen naar Groningen geweest, om voor de ingezamelde gelden prijzen te koopen, zoowel tot belooning als aanmoediging. 't Spreekt van zelf, dat eene wandeling door 't dorp, voorafgegaan door muziek, op 't programma staat. Een deel van het Groninger harmonieorkest zal de feestvreugde opluisteren en 's avonds voor de ouders een concert geven. Terwijl de kleinen zich met eene tombola vermaken, zullen de grootere kinderen op het ruime schoolplein om prijzen spelen houden.

en 14 augustus 1883

Roden, 10 Aug.

Gisteren was de zoo lang verwachte dag daar, waarop we feest zouden vieren. Helaas, wat liet het zich treurig aanzien, want het regende bijna onophoudelijk.  Menige zucht werd over het slechte weer geloosd, menige blik treurig op de grauwe wolkenmassa geslagen. Ruim elf uur kwam er wat meer wind, waardoor de lucht opklaarde, zoodat de gedachte, dat het feest in 't water zou vallen, weldra verdween. Om één uur waren de kinderen van Roden, Roderwolde en Steenbergen, allen in hun beste kleêren en voorzien van vlaggen, vóór de school van Roden aanwezig. Onder het zingen van "Wien Neêrlands bloed", "Wij leven vrij" enz. werden de kinderen getracteerd op koek en limonade. Toen dit verorberd was, was no 2 van 't programma n.l. de wandeling aan de beurt. Met de muziek in 't midden ging het door Roden; op den Brink werd even halt gehouden en iets gezongen. Na de wandeling werd de jeugd onthaald op chocolade en krentebroodjes, om daarna over te gaan tot de spelen. Verschillende spelen, zooals tonnetjeskruien, koekslaan, koordjesknippen en ringetjeskrijgen werden gespeeld. 't Was een kostelijk gezicht den ijver te aanschouwen waarmee de kinderen elkander de loef trachtten af te steken. Tusschen en na de spelen werden zij allen in groepen gephotographeerd. Tot slot kregen ze de tombola's, waaraan alleen die kinderen mochten deelnemen, die geen vijftig lessen verzuimd hadden. De kinderen welke geen enkele les hadden verzuimd kregen nog een extra prijs. Bij het uitreiken van die prijzen werden de kleinen toegesproken en opgewekt om toch vooral de school te bezoeken. Hiermede was het schoolfeest afgeloopen, doch deze dag zal zeer zeker nog lang in herinnering blijven.

Na afloop van het feest begaven de leden der commissie en ouders zich naar het gemeentehuis, om onder het genot van keurige muziek en een goed glas wijn den avond ten einde te brengen. Verschillende stukken werden uitstekend uitgevoerd, vooral de solo's waren meesterlijk, doch hierover meer te zeggen is niet noodig, want ieder kent de Groninger Harmoniemannen.

WvdV