De eigen burgemeester van Roderwolde

De meeste lezers zullen uit hun schooltijd zich herinneren dat van 1795-1810 Nederland bezet was door Frankrijk: de "Franse tijd". Hier in het noorden bleven we nog min of meer zelfstandig, eerst onder de naam "Bataafse Republiek" en ook nog even als "Koninkrijk Holland", maar in juli 1810 besloot Napoleon dat we een deel van Frankrijk werden. We waren toen dus echte Fransen en dat zou tot 1813 duren.

Napoleon besloot verder dat er einde kwam aan het gezag van het kerkelijke kerspel (ook wel carspel). Dat was een kerkgemeente, waarvan de omvang vaak al honderden jaren geleden was vastgesteld en dat zowel kerkelijk en ook vaak wereldlijk de zaken in het gebied bestuurde.

Ook de kerkgemeente Roderwolde was een kerspel, net als Roden en meer dan 30 anderen in Drente. Elk kerspel werd door de Fransen omgezet in een burgerlijke gemeente, want dat was het eenvoudigst te organiseren.

Elk kerspel? Nee, bij nader inzien werd een klein dorpje hiervan uitgesloten, omdat het inwonertal nogal was achtergebleven bij andere plaatsen. En dat was Roderwolde, dat bij Roden werd gevoegd.

Toch zat dat niet iedereen lekker, deze uitzondering. Er werd daarom een tussenoplossing bedacht: Roderwolde werd wel een zelfstandige burgerlijke gemeente, maar met dezelfde gemeenteraadsleden en met dezelfde burgemeester als Roden (Jan Wilmsonn Kymmell). Dit werd zelfs nog in een stuk van 24 augustus 1820 bevestigd.

Er was een eigen gemeentebegroting, waarop o.a. het salaris van de eigen schoolmeester was vastgesteld. Het was echter niet verwonderlijk dat deze post slechts 0,00 bedroeg…

Deze constructie heeft niet heel lang standgehouden en Roderwolde ging geheel op in de gemeente Roden.

Zo nu en dan is er wel een vooraanstaand inwoner van Roderwolde geweest die "onze burgemeester" werd genoemd en zelfs woont de huidige burgemeester van de gemeente in ons dorp, maar zo echt als 210 jaar geleden is het nooit meer geweest!

(De informatie over de overgang van kerkelijke naar burgerlijke gemeente is afkomstig van Egbert Werkman, de vroegere rijksarchivaris van de provincie Drenthe.)

*****

In het "Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden" staat een heel stuk over Roderwolde. Interessant is de opmerking:

Het dorp is thans reeds sinds lang burgerlijk met Roden vereenigd, maar maakte vroeger ook zelve eene burgerlijke gemeente uit, zoo als blijkt uit eene akte van getuigen verhoor van 1508, waarin Geert Pouwels als Schulte te Roderwolde voorkomt."

WvdV