Onze plaatsnamen

Vandaag een krummel over de spelling van onze plaatsnamen. Officieel staan wij nu bekend onder de namen Roderwolde, Foxwolde en Sandebuur. Dat is natuurlijk niet altijd zo geweest.

Het overzicht is vast niet 100% volledig, maar door met de computer te spitten in kranten vanaf ongeveer 1800 en in boeken en tijdschriften komen we een heel end. Veel artikelen behandelen de geschiedenis van de eeuwen daarvoor, dus dat geeft met elkaar wel een goed resultaat. We beperken ons hier tot vermeldingen vóór 1940.

De plaatsnaam Roderwolde komt regelmatig voor vanaf 1726. In 1139 (de oudste vermelding van ons dorp) is het Roterwolde en in 1264 Rotherawalda. Zelfs 1350 wordt een keer genoemd als eerste vermelding van "Roderwolde". Heel oud is verder Roderhemricke.

Recenter zijn de verhaspelingen Rhoderwolde (1773-1882), Roderwold (1818-1898), Rooderwolde (1750-1898), Rotherwolde, Roowolde en Roederwolde. Rowol komt niet voor.

Foxwolde is de standaardnaam vanaf 1774, maar de oudste vermelding stamt uit 1313: Fokeswolde. De spelling Fokswolde (met ks in plaats van de x) komt voor in de jaren 1846-1934.

Dan Sandebuur, redelijk modern, namelijk in gebruik vanaf 1843. De oudste vermelding is Sandeburen (vanaf 1769) en verder kennen we Sandbuur (1831-1912), Zandeburen (1857-1891), Zandebuur (1800-1880). Sandbuir, Sandeber en Zandbert komen heel soms ook voor.

Samber treffen we wel vaak aan, maar dan als rivier in België…

Tenslotte het antwoord op een ander taalgebruik: wanneer, waarom en hoe vaak komen we het dakje tegen dat we soms zien op de o in Rowôl, Foxwôl? Tot 1940: nergens… Alleen Roôn duikt op in slechts een paar boeken rond 1840. Rôner is ook zeldzaam.

Voor de zekerheid hebben we twee dialectdeskundigen in Drenthe en het Huus van de Taol in Beilen gevraagd of zij hier meer over konden vertellen. Een reactie: "Het muit mij, mar ik kan der niks verstaandigs aover zeggen".

Het lijkt er op dat het dakje pas ruim na de oorlog opgang heeft gemaakt, toen er meer in het Drents werd geschreven en daarvoor nog geen spellingsregels waren. In opdracht van Provinciale Staten werden in 1983 regels voor de Drentse spelling opgesteld en hierin wordt het gebruik van de "leestekens" op letters afgeraden. Drents is het dus niet. Hoewel iedereen natuurlijk taal mag schrijven zoals hij wil, komt het dakje (terecht) steeds minder voor.

WvdV